Cumhuriyet pentüründe hiç kuşkusuz portre ressamlığı dendiğinde akla ilk gelen isimlerden birisi İbrahim Çallı’dır. Sanatçı çok başarılı Atatürk portreleri yapmıştır. Atatürk’le en çok birlikte olan ve kendisine defalarca poz veren Atatürk’ü en güzel yorumlayan sanatçı İbrahim Çallı olmuştur. Çallı’nın bu eseri,1935 yılında yapılmış, büyükçe bir koltukta oturan, fraklı bir Atatürk portresidir. Mimar Sinan Üniversitesi koleksiyonunda bulunan “Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa” adlı 143 x 121 cm. boyutlarındaki bu resminde sanatçı, koltuğun arkasında kalan yüzeyi, bir tekstür çalışması şeklinde yaparak, renkle oynayarak tabloya derinlik kazandırmıştır. Atatürk’ün yüz çizgileri, genellikle Çallı’nın desen ve çizgi yapısına önem vermediği şeklinde eleştirileri yalanlayacak ölçüde başarılı ve titiz bir çalışmanın ürünüdür. Sanatçı aynı titizliği eller üzerinde de göstererek belki de bugüne kadar yapılan en başarılı Atatürk portrelerinden birisini gerçekleştirmiştir.

Resimin Hikayesi:

İstanbul'un kurtuluşundan yirmi üç gün sonra Cumhuriyet ilan olunur ve Mustafa Kemal Paşa Cumhurbaşkanı seçilir. 1924'ün 2 Ocak tarihinden 22 Şubat'ına kadar İzmir'de bulunur. İzmir'e giden bir kurul arasında Çallı İbrahim de vardır.

Çallı, Atatürk'le karşılaşır ve kendisine:

- "Türk milletinin gönlündeki Mustafa Kemal'in portresini yapmama izin verir misiniz Paşam?" der.

Atatürk de:

- "Mademki gönüllerde yaşayan Mustafa Kemal'i çizmek istiyorsun, benim modelliğime gerek yok." yanıtını verir.

Daha sonra Çallı, bazı araştırmalarına dayanarak Atatürk'ün koltukta oturur, sivil giysili/fraklı tablosunu oluşturur.

Oğuz Özdeş

Kaynak: Atatürk’ten Anılar, Kemal Arıburnu, İnkılap Kitapevi 1998. ISBN: 975-10-1392-5. Sayfa: 307

İBRAHİM ÇALLI (1980 - 1960)

1880 yılında doğan ressam İbrahim Çallı, doğduğu küçük kasabayı terk edip İstanbul’a geldiğinde 17 yaşındaydı. Hep hayalini kurduğu büyük kent İstanbul’da genç Çallı, her işi yaptı. Gazete dağıttı. Adliyede mübaşir olarak çalıştı. Bir yolunu bulup işten arta kalan vakitlerinde yaptığı resimlerden birini ressam Şeker Ahmet Paşa’ya göstermesiyle, Sanayi-i Nefise’ye çağrıldı. Orada Osman Hamdi’yle tanıştı. Harika bir resim öğrencisi oldu. Bu başarılı öğrencilik hayatı sayesinde Avrupa sınavını birincilikle kazanan Çallı, Paris Güzel Sanatlar Okulu’na girdi. Paris’te de başarılı bir öğrencilik geçiren Çallı, buradaki farklı akımlardan, özgürlükçü resim anlayışından çok etkilendi. 1914 yılında Akademi’ye hoca olarak geri döndüğünde Paris’te tanıdığı özgür ruhu, ‘çıplak resimleri’yle anlatıyordu. Çallı, özgürlükçü ruhu Akademi’deki öğrencilerine de aşılamaya çalıştı. 1914 kuşağı olarak da anılan Çallı Kuşağı ise Türk resim sanatında kökten bir değişimin öncülüğünü üstlendi. Bu değişim kısaca şöyle özetlenebilinir:

O güne kadar kapalı atölyelerde, açıkhavayla temastan uzak, fotoğraflara bakılarak yapılan resimler gitti, bu resimlerin yerini yaşamın içinde, sokağın ortasında, denizin kıyısında yapılan resimler aldı. Çallı Kuşağı, sırtlarında boya kutuları, ellerinde sehpaları İstanbul sokaklarına çıktı. Bu da Türk resminde yeni bir dönemin başlamasına neden oldu. Resimlerin konuları, yaşamdan uzak değildi. İstanbul görünümlerinden, ev mekânlarının içlerine kadar uzanan ve gündelik hayatı yansıtan konu çeşitliliği bu kuşağın Türk resmine getirdiği en büyük yenilikti.

1914 döneminin ressamları arasında sanat bakımından İbrahim Çallı kadar güçlü olanlar vardı. Ama hiçbiri iğneleyici sözleri hicivleri ve yaşantısı ile Çallı'nın erdiği üne kavuşamadı.

Ünlü ressam İbrahim Çallı, Paris'ten döndükten sonra emperesyonizm akımına uygun eserler vermiş bir Türk ressamıdır. Gerçekte ise, akademileşmiş bir emperesyonizm uygulamaktaydı. Açık renklere yer veren bir paleti, çevik, sinirli bir fırca sürüşü vardı. İbrahim Çallının kendine özğü bir kişiliği vardı. Galatasaray Lisesi'nde açılan sergilere katılışı her seferinde büyük olay sayılırdı. Çallının İnönü portresi çok ünlüdür. Ayrıca zeybekler ve mevleviler üzerine yaptığı tanınmış kompozisyonları vardır. "Manolyalar" adındaki tablosuyla, çıplak kadın ve erkek resimleri ise, Resim ve Heykel Müzesindedir. Denizli'de adını verildiği Ressam İbrahim Çallı İlköğretim okulu vardır.

Emekli olduktan sonrada çalışmaya devam etti, çeşitli sergiler açtı. 22 Mayıs 1960 yılında vefat etti.

Kaynak: www.turkishpaintings.com

Sanatçının Diğer Atatürk Eserleri