Sivas Kongresi

Sivas’ta vatan bütünlüğü ve bütün millet adına bir kongre toplamaya karşı olanlar çoktu. İşgal kuvvetleri ile İstanbul hükümeti de kongreyi toplatmamak için el birliği etmişlerdi. Binbaşı rütbesinde bir Fransız Jandarma subayı, yanına bir tercüman alarak Sivas Valisi’ne geldi ve şunları söyledi:

“Eğer burada kongre toplanırsa Fransızlar Sivas’ı işgal edecekler.” Vali, Mustafa Kemal Paşa’ya ikinci bir kongreden vazgeçilmesini yahut Erzincan’da toplanmasını söyledi. Kuva-i Milliyeci bir genç sonradan Sivas Milletvekili Rasim de valiyi desteklemekteydiler. Mustafa Kemal Paşa, İngilizlerin Samsun’u tutmak, on güne kadar yeni işgaller yapmak şantajı ile kendi çalışmalarına engel olmak istediklerini hatırlatarak bu blöflere kulak asmamaları cevabını verdi.

Erzurum’dan Sivas’a gitmek için paraları yoktu. Bir emekli binbaşı bütün parasını verdi ki 900 lira idi, 100 lira da aralarında toplayarak 29 Ağustos günü Erzurum’dan ayrıldıklarında Heyet-i Temsiliye’den yalnız beş kişiydiler. Dördü gelmemişti.

Erzincan boğazına geldiklerinde bazı jandarma subay ve erleri otomobilleri durdurup boğazın Kürt haydutlar tarafından tutulmuş olduğunu bildirdiler. Merkezden kuvvet istedikleri için, bu kuvvet gelip boğaz açılıncaya kadar beklemelerini söylediler. Fakat daha büyük tehlike tam gününde Sivas’a varamamaktı. Paşa, çift mitralyözlü bir otomobili öne katarak hemen yürümek kararını verdi. Ufak tefek ateşlere önem verilmeyecek, vurulanla ölenle uğraşılmayacak, haydutlarla yakın karşılaşma olursa hepsi arabalarına atlayıp çarpışacaklar, sağ kalanlar yola devam edeceklerdi. Dadaloğlu’nun yazdığı gibi, “ölenler ölür, kalan sağlar bizimdir.”

Hiç bir vaka olmadan 2 Eylül akşamı Sivas’a varılmıştır. Şehirde ne kadar fayton ve yaylı araba varsa hepsini karşılayıcılar tutmuşlardı. Yalnız hürriyet ve itilaf partisinden kimse yoktu. Kalabalık arasında Fransız subayın tehdidi üzerine telaşlanan genç Rasim’i gören Paşa:

“Gençler için vatan işlerinde ölmek olabilir, korkmak asla!”

Kurtuluş Savaşı’nda Sakarya Zaferi nasıl bir kader dönümü olmuşsa, Anadolu’da yeni devletin kuruluşunda Sivas Kongresi’nin o kadar büyük önemi vardır.¹

1 Falih Rıfkı Atay, Çankaya, İstanbul 1980, s. 189–190

Kaynak: Atatürk ve Unutulmaz Anıları, Ahmet Gürel, Bülent Türker, Nisan 2009