İlk Meclis

İlk Meclis’te memur olarak çalışan Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu2  o günlerdeki gözlemini gelecek kuşaklar için aktarır:

“Milletvekilleri kılık kıyafetleri değişik, renk, renk, öğrenimlerine ve yetişme ortamlarına göre düşünce yöntemleri değişik, ama gönülleri ve amaçları birdi. Gerçi Meclis binası ve eşyası gösterişsiz, ama dava büyüktü.

Cephelerdeki düşman kadar yokluğun da yenilmesi gerekliydi. Meclis, türlü yokluklara göğüs gererek çalışmak zorundaydı. Milletvekillerine hâkim olan gerçek yurtseverlik duygusu, yokluğa göğüs germeyi kolaylaştırıyor, cephedeki askerin siperlerde uyuduğunu bilen milletvekilleri tahta sıralar üzerinde uyumayı bile lüks buluyorlardı. Cephedeki asker tütününü iyi kâğıtlara sararak sigara içebilsin diye, Meclis tutanakları dilekçe kâğıtlarına, mektup kâğıtlarına, kese kâğıtlarına basılıyordu.

Ayrıca, Milletvekilleri 2 Ağustos 1920 günü yolluklarından yüzde 40 indirim yaptılar. Bu Yasadan 40 gün sonra da Meclis Genel Kurulu, milletvekillerinin alacakları yollukların yüzde 30’unu bağış olarak Hazine’ye bırakmalarını kararlaştırdı. Milletvekilleri para bulurlarsa aldıkları aylık 100 liraydı. Bunu 20 Lirası orduya sigara parası olarak kesilirdi.

Türk Ordusu, gereksinimlerini para ve mal bağışı olarak halktan topladıklarıyla gideriyordu. Gelirlerde bir süreklilik yoktu. Halkın neyi vardı verecek? Çıkarılan Tekâlif-i Milliye adlı kanunla, Anadolu halkı evindeki bir çift çorabı, iç çamaşırı askerine giydiriyordu. Kağnısıyla askerin topunu, tüfeğini, mermisini taşıyordu.

Yunan saldırısının şiddetlendiği, Bursa’yı işgal ettiği, 1920 yılının Temmuz ayı başında Mustafa Kemal Paşa, Meclis kürsüsünden yaptığı konuşmada askerin görünümü hakkında da bilgi verir:

-‘Askerlerimizin üst başının yırtık olması bizim için ayıp değildir. Fransızlar, üniformasız askerlerin çete olduklarını söyledikleri zaman, hayır onlar çete değil, memleketlerini savunan askerlerdir dedim. Üniformaları yok dediler, üzerlerine giydikleri bizim üniformamızdır dedim.’”²

Büyük Millet Meclisinin İlk Günleri

Meclisin 40 yıllık kâtibi Zeki Öğretmenoğlu’ndan Büyük Millet Meclisi’nin açıldığı günlerden bir anısı:

“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışından bir müddet sonra, Ankara civarında isyanlar çıkmıştı. Bunlardan en yakını Bolu ve Beypazarı’ydı. Bir akşamüzeri, Meclis bahçesinden Akköprü’ye doğru bakanlar, büyük bir toz bulutunun göğe yükseldiğini görünce telaşlanmışlardı. O zaman Ankara’da Gazi’ye ait bir otomobil bulunuyordu. Bu arabaya yaverlerden biri bindirilerek, toz bulutunun bulunduğu yere acele gönderildi. Yaverin dönüşü büyük bir heyecanla beklenildi. Yaver dönüşünde görülen toz bulutunun, sığır sürülerinin koşarak şehre doğru gelmesinden doğduğunu bildirdi. Bu, o zamanki Ankara’nın ruh halini göstermeye yeter bir olaydır.”³

1 Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu (1904-1992), Hukukçu, Akademisyen, Yazar ve Gazeteci. 1961 Anayasası’nı hazırlayan komisyonun üyesidir.

2 Fethi Karaduman, Atatürk Devrimi, İstanbul 2006, s. 406–407.

3 TERZİOĞLU, Sait Arif, İnsancıl Atatürk, Ak Kitabevi, İstanbul 1964, s. 32.

Kaynak: Atatürk’ten Gençliğe Unutulmaz Anılar, Ahmet Gürel, Mayıs 2009