ERTUĞRUL YATI

Çok daha sonraları satın alınıp yurda getirilen Savanora Yatı'nı saymazsak Ertuğrul Yatı, donanmamızda yer alan yatların en zarifi, en güzelidir.

1903’te, Sultan II. Abdülhamit tarafından İngiltere tezgahlarına ısmarlanan bu yata, Osmanlı Hanedanı’nın kurucusu Osman Gazi’nin babası Ertuğrul Bey’in adı verilmişti. Kuğu gibi bembeyazdı. İki bacasıda ağzı, semaver tipi denen biçimdeydi. Gerektiğinde yelken açabilecek üç direği ile gerçekten çok biçimli bir tekneydi. O yılların öteki yatları gibi Ertuğrul da burnu civadralı tabir olunan şekilde bastonluydu.

İskoçya’nın Nescastle-Upon-Tyne kentindeki Armstrong, Michell & Co tezgahlarında özenilerek inşa edilen Ertuğrul 900 tonluk bir gemiydi. Boyu 79,2 metre, genişliği 8,3 metre olup iki adet 3 silindirli, toplam 2.500 beygir gücünde buhar makinesi vardı. Çift uskurluydu. Saatte 18-20 mile yakın bir hız yapabiliyordu. Daha ilk tecrübe seyrinde rahatça 21 mili tutturmuştu.

1904 yurda gelen Ertuğrul, yanlız saray mensuplarını değil, asker olsun, sivil olsun bütün denizcileri kendine hayran bırakmıştı. Daha önceki yatların hep yandan çarklı oluşu, değerini daha da arttırıyordu. Nefis mobilyaları, en nadide porselenden yapılmış yemek takımları, döşemeleri ve her türden aksesuarlarıyla gerçekten eşi bulunmaz bir güzellikteydi.

Bununla birlikte, Sultan Hamid’in bu güzel yata sık sık kullandığı söylenemez. Geminin seyir defterindeki ilk yıllarına ait en önemli olay, 1909 yılında İngiliz Amirali Gamble’in düzenlediği reform programı gereğince Büyükada ile Kartal arasındaki sahada yapılan deniz tatbikatı oldu.

Ertuğrul, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda, yurda gelişinin 15. yılında kadrodan çıkartılarak bir kenera bağlandıysa da 1924’te, Cumhuriyet’in 2. yılında Cumhurbaşkanlığı Yatı olarak yeniden ele alındı. Nitekim 1 Temmuz 1927 günü Atatürk Kurtuluş Savaşı’ndan sonra ilk kez istanbul’a bu güzel yatla geldi. Atatürk Ankara’dan trenle İzmit’e gelmiş, orada Ertuğrul’a binmişti.

Böylece aradan bir süre daha geçti. Baştan sona esaslı bir şekilde elden geçirilmesi gerekiyordu. Nitekim 1937 yılında ikinci kez hizmetten alındı. Gemiyi o dönemin hemen hemen bütün teknelerini söken İlhami Söker almış, sökmek üzere Haliç’e bağlamıştı. Ama gemi sökülmeden 22 yıl boyunca Haliç’te bağlı olarak bekletildi. Bu arada ana makinelerinden biri o sıralarda Denizcilik Bankası’nın Camialtı Tersanesi'nde inşa edilmekte olan Asfalt II tankerinde kullanıldı.

1960-61‘de her gemi gibi Ertuğrul da söküldü, bozuldu, ayrıldı, dağıtıldı. 57 yıllık bir tekneydi.

Kaynak: İstanbul’un Unutulmayan Gemileri, Eser Tutel

Atatürk'ün Ertuğrul Yatı'nda çekilen Fotoğrafları