I

TAHTAKALE YANGINI

Cemal Işıksel Anlatıyor:

1929'da Tahtakale yangını başlamıştı. Ben o vakit askerligimi yapıyordum muhafız taburunda. Yangın olduğunu görünce hemen makinemi aldım, koştum yangın yerine. Yangının resimlerini almaya çalışıyordum. O esnada Gazi geliyor, dediler. Hemen ben de vaziyetimi aldım. Geldi, yangının aydınlığından istifade ederek Atatürk'ü tespite çalışıyordum. O esnada bana şunu söyledi: "Başıbozukluk, paçandan akıyor." Bana bunu söyledigi zaman gece saat 3'tü. Hemen bir esas vaziyeti aldım. Şöyle bir baktım, meğersem tozluğumun bağı çözülmüş, sarkıyor. Hemen ordan yok oldum, bağı bağladım, tekrar geldim, başladı gülmeye. Öyle bir hengamede, öyle bir anda asker kıyafetiyle bir gazetecinin tozluğunun bağının çözüldüğünü görüyor. Kimsede ben bu dikkati görmedim.

Kaynak: Abdi İpekçi, Cemal Işıksel İle Söyleşi, 6 Kasım 1972, Milliyet Gazetesi

22 Temmuz 1929 tarihli Akşam Gazetesi

II

Muhafız Alayı İkinci Tabur, Üçüncü Bölükten Er Hamza oğlu Mustafa’dan,

Ben Hamza oğlu Mustafa, muhafız alayı ikinci tabur, üçüncü bölükte 1929 yılında askerlik görevimi yapıyordum. O sene Ankara’da çok büyük bir yangın oldu. Tahtakale yangını. Bu yangınla o zamanki Ankara’nın büyük bir kısmı yanmış yüzlerce kişi evsiz kalmıştı.

Bu yangın kısmen söndürülmüş, kısmen de devam ederken hem emniyet açısından hem de her hangi bir yağma olmasın diye yangın yerini askeri birlikler 8-10 metre ara ile çepeçevre emniyete almıştı. İçeriye de kimsenin sokulmaması için kesin emir verilmişti.

Aynı günün gecesi, sabaha karşı şimdiki Numune hastanesi istikametinden, arkasında birkaç atlı ile birisi geldi. Ben uzaktan onları fark ettim.

Onlara doğru, “Yangın yerine yaklaşmak yasak, yaklaşmayın!” diye bağırdım. Onlar hiç aldırış etmeden bize doğru ilerleyince sümgülü tüfeğimi çıkarıp tekrar bağırdım. "Yaklaşmayın yasaktır!” O zaman öndeki atlı, “Peki, peki evladım.” deyip atını Abidin Paşa tarafına yönelip gittiler.

O sırada yanımdaki er bana bağırdı, “Ne yaptın hemşehrim. Gelen Gazi Paşa idi, baksana.” Dedi. Ben de yandan bakınca Ata’yı karanlıkta tanıdım. Fakat olan olmuştu. O zaman gazeteler az, televizyon zaten yok. Bizler de Gazi Paşa'yı duyuyoruz, ama nereden tanıyalım? Hele karanlıkta tanımamız mümkün değildi.

Beni bir korkudur aldı. Kendi kendime, “Ulan yarın bizi kurşuna dizerler.” diye düşünerek elim ayağı titriyordu. Nöbetim bittikten sonra koğuşa gidip yattım. Fakat sabaha kadar uyuyamadım. Yanımdaki arkadaşlar da önlerine gelene olayı anlatıyorlardı. Saklamam inkar etmem mümkün değildi.

Öğleye doğru, “Seni teğmen çağırıyor” dediler. Teğmene gittim. Gittim ama ben değil, ölüm gitti.

Komutana gidince komutan,

- “Sen miydin hamam önündeki iki dört nöbetçisi?” diye sordu.

- “Evet bendim komutanım.” dedim.

- “Seni binbaşı çağırıyor, bekle gideceğiz” dedi. Bekledim. Birlikte binbaşının yanına gittik. Fakat bende renk uçmuş, elim ayağım titriyordu. Düşüp bayılacaktım.

Binbaşının huzuruna çıktık. Binbaşı da aynı şeyi sordu.

- “Hamamın yanındaki iki dört nöbetçisi sen miydin?” dedi.

- “Evet komutanım bendim.” dedim. Fakat baktım binbaşı öyle sinirli minirli değil, hatta güler yüzlü idi.

- “Ulan” dedi, “Akşam Gazi Paşa atla yangın yerini gezmeye gelmiş sen süngü takıp Paşa’yı yangın yerine sokmamışsın doğru mu?”

- “Vallahi tanımadım komutanım. Gece karanlıkta yüzünü bile görme dim. Tanısam bırakmaz mıydım?” dedim.

- “Aferin. Bu davranışın Gazi Paşa’nın çok hoşuna gitmiş, seni mükafatlandırıyor, on günde izin vereceğiz, git köyünde gez.” Dedi.

Gidip vezneden 5 TL’yi alıp on gün de izinle köyüme gidip bir güzel dinlendim.

Kaynak: Atatürk’ten Hiç Yayınlanmamış Anılar, Prof. Dr. Yurdakul Yurdakul, Truva Yayınları, 4. Baskı, Mart 2006, ISBN: 975-6237-37-6. Sayfa:144-145