İZMİR KADINLAR TOPLANTISI

29 Ocak 1923 günü, Uşakizade Latife Hanım ile evlenen Gazi, 02 Şubat 1923 günü, ‘Türkiye İktisat Kongresi’nin yapılacağı binada bir kadınlar toplantısı yapmıştır. Kadınlar Toplantısı İkinci Kordon’da (eski Gümrük) o yıllarda Osmanlı Bankası depoları olarak kullanılan, Ermeni tüccar Aram Hamparsumyan’ın üzüm-incir işletmesi binasında yapılmıştır.

O gün toplantı salonunun alt katında, tamamen kadınlar yer alırken, üst katta ise az miktarda erkek izleyiciler yer almıştır. Gazi, toplantıda yaptığı konuşmada önce eşi Latife Hanım’ı İzmirli kadınlara tanıtmış; ardından da kadın sorunları ve Lozan hakkında geniş bilgi vermiştir. Katılanların çoğunun kadın oluşu nedeniyle, bu toplantı ‘Kadınlar Kongresi’ olarak da adlandırılmıştır.      

‘Anadolu Ajansı’, 03 Şubat 1923 tarihli haberinde toplantı için şunları yazmıştır:   
“Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri dün saat iki buçukta iktisat kongresi için hazırlanmakta olan eski gümrük binasında halk ile sohbette bulunmuştur. Konferans salonunu dolduran kadın erkek dinleyicinin miktarı beş altı bini aşkındı.”

‘Kadınlar Kongresi’nde Gazi, İzmirli kadınlara şöyle seslenmiştir:       
“…Şuna inanmak gerekir ki, dünya üzerinde gördüğünüz her şey kadının eseridir. …Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlik ve kusurdan ortaya çıkmaktadır. İnsanlar dünyaya alınlarına yazıldığı kadar yaşamak için gelmişlerdir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı sosyal toplumumuzun, bir kısmı faaliyette bulunurken, diğer bir kısmı çalışmazsa o toplum felçlidir. Bir toplumun hayatta çalışması ve başarılı olması için, çalışmanın ve başarmanın bağlı olduğu bütün sebep ve şartları kabul etmesi gerekir. Dolayısıyla toplumumuz için bilim ve fen gerekiyorsa, bunları aynı derecede hem erkek hem de kadınlarımızın kazanmaları gereklidir. Bilinir ki, her alanda olduğu gibi toplum hayatında da görev bölümü vardır. Bu genel görev bölümü arasında kadınlar kendilerine ait olan görevleri yapacakları gibi, aynı zamanda toplum bireylerinin refahı, saadeti için kaçınılmaz olan genel çalışmaya katılacaktır. Kadının ev işleri, en ufak ve önemsiz görevidir.” 

“Yaratıcı kudret insanları iki cins olarak yaratmıştır. Bunlar, birbirleri için gereklidir. ...Bir toplum, cinslerinden yalnız birinin çağdaş gerekleri kazanmasıyla yetinirse, o toplumun yarıdan fazlası güçsüzlük içinde kalır. Bir millet ilerlemek ve medenileşmek isterse, özellikle bu noktayı esas olarak kabul etmek zorundadır. Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlik ve kusurdan ortaya çıkmaktadır. İnsanlar dünyaya alınlarına yazıldığı kadar yaşamak için gelmişlerdir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı sosyal toplumumuzun, bir kısmı faaliyette bulunurken, diğer bir kısmı çalışmazsa o toplum felçlidir. Bir toplumun hayatta çalışması ve başarılı olması için, çalışmanın ve başarmanın bağlı olduğu bütün sebep ve şartları kabul etmesi gerekir. Dolayısıyla toplumumuz için bilim ve fen gerekiyorsa, bunları aynı derecede hem erkek hem de kadınlarımızın kazanmaları gereklidir. Bilinir ki, her alanda olduğu gibi toplum hayatında da görev bölümü vardır. Bu genel görev bölümü arasında kadınlar kendilerine ait olan görevleri yapacakları gibi, aynı zamanda toplum bireylerinin refahı, saadeti için kaçınılmaz olan genel çalışmaya katılacaktır.” Demek suretiyle kadının toplum içerisindeki yerini açıkça ortaya koymuştur.”   

Kız Lisesi Müdürü Melahat Hanım ve Kız Öğretmen Okulu öğretmeni Nuriye Hanım’ın da aralarında bulunduğu birçok kadın otuza yakın soru sormuşlardır. 

Gazi’nin ‘Kadınlar Kongresi’nde yaptığı konuşmasının özeti aşağıdadır:        

“Kadınlar Kongresi” sırasında çekilen tek fotoğrafta, Latife Hanım’ın not tuttuğu ve yanında da İzmir Milli Eğitim Müdürü Vasıf (Çınar) Bey’in  olduğu görülmektedir.  

Toplantının yapıldığı Hanı’nın yetkililerine Gazi ve eşi Latife Hanım’ın teşekkürü şöyledir:
“İncir Hanı geniş salonunda İzmirli hemşerilerimle uzun sohbette bulundum. Bu gece 2/3 Şubat 1923 tarihinde bu kurumun böyle bir imkânı verdiği için çok memnun oldum. Latife Mustafa Kemal-Mustafa Kemal”